Pogoda w górach i jej niebezpieczeństwa

Łańcuchy górskie znajdują się w każdej ze stref klimatycznych. Dla człowieka są miejscem gdzie mieszka, pracuje i odpoczywa. Wybierając się w góry powinniśmy posiadać podstawowe wiadomości o pogodzie i klimacie górskim. Czym się charakteryzuje, jakie posiada cechy, czy warunki jakie są w danej chwili są dla nas bezpieczne i czy wiemy jak interpretować te cechy. Taka wiedza a przede wszystkim interpretacja warunków i cech pogody w górach jest jednym z podstawowych elementów jakie turysta, wspinacz czy narciarz wysokogórski powinien posiadać, aby bezpiecznie poruszać się w krajobrazie górskim. Do najbardziej charakterystycznych

a zarazem niebezpiecznych dla człowieka cech pogody w górach należą:

– szybkie zmiany typu pogody, które są odczuwalne przez spadek temperatury

powietrza, wzrost zachmurzenia i pojawienie się opadów atmosferycznych, burz

i wyładowań elektrycznych

– występowanie gęstej mgły, która uniemożliwia widoczność i orientację w terenie

– silny wiatr wywołany przez zmianę pogody lub przejście do innego miejsca

w górach ( np. przełęcz, szczyt, stok dowietrzny)

– wzrost natężenia promieniowania ultrafioletowego, który jest w dużych dawkach szkodliwy dla człowieka

– oparzenia słoneczne, które powodują zachwianie równowagi cieplnej organizmu,

odwodnienie i w szczególnych przypadkach utratę przytomności

– nagłe spadki temperatury, które w połączeniu z zamiecią śnieżną i wzrostem wilgotności

przyczyniają się do możliwości powstania odmrożeń

– silne promieniowanie odbite od pokrywy śnieżnej i lodowej

– duże opady śniegu a w konsekwencji powstawanie niebezpiecznych lawin śnieżnych

– silne ulewy, które mogą powodować odcięcia dróg w górach, lawiny błotne i kamiennie

– suchość powietrza, która wraz ze spadkiem temperatury może powodować szybkie odwodnienie organizmu.

Nie możemy nie wspomnieć o wpływie wiatru na organizm człowieka. Wzrost prędkości wiatru odczuwany jest przede wszystkim, jako spadek temperatury, nawet wówczas, gdy temperatura nie zmienia się znacząco. Wskaźnikiem, który to określa jest tzw. wskaźnik zwany temperaturą odczuwalną (fachowa nazwa to : wskaźnik ochładzania czyli tzw. ekwiwalent wiatrowego obniżenia temperatury ciała). Wskaźnik ten wylicza się ze specjalnego wzoru lub obecnie dostępne są specjalne kalkulatory do obliczania temperatury odczuwalnej.

Inną ważną cechą pogody w górach jest niskie ciśnienie, które jest przyczyną wielu

niedomagań organizmu człowieka. Wybierając się w wysokie góry musimy wiedzieć, że wraz z wysokością następuje zmiana ciśnienia a im powietrze chłodniejsze tym

ta zmiana jest większa. Największe różnice ciśnienia występują pomiędzy 6 a 12 km wysokości. Przykładem jest Mt. Everest (8850m n.p.m.) gdzie ciśnienie atmosferyczne wynosi około 314hPa i jasną rzeczą jest, że bez odpowiedniej aklimatyzacji pobyt w tak rozrzedzonym powietrzu jest praktycznie niemożliwy. Zmiana ta jest również uwarunkowana szerokością geograficzną. Musimy zdać sobie sprawę, że łańcuchy górskie bardzo zakłócają podstawowe modele rozkładu ciśnienia atmosferycznego przez silną modyfikację przepływu powietrza. Dzieje się to zwłaszcza, gdy góry odznaczają się znaczną wysokością i długością. Jaki wpływ na przebywanie człowieka w górach ma ciśnienie atmosferyczne?

Przykładem jest tutaj taka czynność jak gotowanie. Zagotowanie wody, czyli osiągnięcie progu przejścia wody w stan gazu wystarczy temperatura niższa niż 100 oC właśnie z powodu niższego ciśnienia. Na wysokości 2000 m n.p.m. wystarczy około 93 oC , na wysokości 3000 m – 90 oC, a na 4000 m już tylko 87,3 oC.

Dlatego również na znacznych wysokościach w Andach czy Himalajach tak trudno jest ugotować produkty żywnościowe o zbitej konsystencji. Jednak najważniejszym problemem związanym z wysokością i zmianą ciśnienia atmosferycznego jest choroba wysokościowa (ostra choroba górska, wysokościowy obrzęk płuc i mózgu).

Do wysokości 5000 – 6000 m objawy choroby wysokogórskiej stanowią bezpośredni rezultat nieprawidłowej aklimatyzacji. Przyjmuje się, że objawy te występują u ponad 70% uczestników. Pamiętajmy więc o odpowiedniej aklimatyzacji wybierając się

w wyższe góry.

Pamiętajmy o przygotowaniu się do górskiej wycieczki. Oprócz odpowiedniego ekwipunku pamiętaj o zdobywaniu wiedzy, od której w dużej mierze zależy nasze bezpieczeństwo.

Piotr Stolarczyk

Instruktor Narciarstwa Wysokogórskiego PZA